İstiklal Marşı: Tarihi, Sözleri, Anlamı ve Günümüzdeki Yeri

‘İstiklal Marşı‘, Türkiye Cumhuriyeti’nin milli marşıdır ve 12 Mart 1921’de, devletin kuruluşundan yaklaşık iki buçuk yıl önce Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından resmen kabul edilmiştir.

İstiklal Marşı, Türk şair Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılmış, melodisi ise Osman Zeki Üngör tarafından bestelenmiştir. On kıtadan oluşan marşın resmi törenlerde yalnızca ilk iki kıtası okunur; metin, bağımsızlık idealini, vatan sevgisini, inancı ve fedakârlığı destansı bir dille anlatır.

İstiklal Marşı Hakkında

İstiklal Marşı, Türk bayrağının ve Mustafa Kemal Atatürk‘ün yanı sıra Türkiye’nin milli birliğinin en güçlü sembollerinden biridir. Okullarda, resmi törenlerde, spor karşılaşmalarında, siyasi mitinglerde, ödül törenlerinde ve ulusal yas günlerinde saygı duruşunun hemen ardından okunur.

Marş, yalnızca Türkiye’de değil, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ve Türkiye’nin yurt dışındaki temsilciliklerinde de resmi törenlerin ayrılmaz bir parçasıdır. 2025 yılı boyunca, 10 Kasım Atatürk’ü Anma törenlerinden 15 Kasım KKTC Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına, devlet başkanlığı düzeyindeki resmi kabullere kadar pek çok program İstiklal Marşı ile başlamaktadır.

2013 yılında, marşın geniş ses aralığı sebebiyle özellikle gençler için söyleyiş zorluklarını azaltmak amacıyla teknik düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre iki resmi icra biçimi kullanılmaktadır: gençler ve büyük kitleler için yaklaşık bir buçuk ses daha pes tonlu bir düzenleme, devlet protokolü ve üst düzey uluslararası törenler içinse asıl tona yakın bir düzenleme.

İstiklal Marşı’nın Tarihi

İstiklal Marşı’nın yazılış süreci, Mustafa Kemal Atatürk‘ün önderliğindeki Kuvâ-yi Milliye ruhunu güçlendirme ihtiyacından doğmuştur. 1921 yılında, devam eden Millî Mücadele’ye moral ve birlik kazandıracak bir milli marş seçmek için ülke çapında bir yarışma açılmış, yüzlerce şiir değerlendirmeye alınmıştır.

Mehmet Akif Ersoy, yarışmada para ödülü bulunduğu için başlangıçta katılmayı reddetmiş, ancak Millî Eğitim Bakanlığı ve milletvekillerinin ısrarlı daveti üzerine, ödülü kabul etmeyeceğini beyan ederek şiirini kaleme almıştır. Ersoy’un şiiri, Meclis’te yapılan değerlendirme sonucunda oy birliğiyle kabul edilerek Türkiye’nin milli marşı olmuştur.

Mehmet Akif’in ödülü reddetmesi

Mehmet Akif Ersoy, 500 lira tutarındaki para ödülünü almayı kesin biçimde reddetmiş, bu meblağı dönemin muhtaç kadın ve çocuklarına meslek öğreten kurumu Darülmesai‘ye bağışlamıştır. Büyük maddi sıkıntılar yaşadığı bir dönemde dahi bu tavrı, onun vatanseverliğinin ve şahsiyetinin en güçlü göstergelerinden biri olarak anılmaktadır.

Ersoy, Safahat adlı şiir külliyatına İstiklal Marşı’nı özellikle almamış ve bunun sebebini özetle "Onu milletimin kalbine gömdüm" diyerek açıklamıştır. Bu sebeple İstiklal Marşı, hem edebî hem de sembolik anlamda, yazarı tarafından milletin ortak hafızasına emanet edilmiş bir eser kabul edilir.

Günümüzde İstiklal Marşı: Eğitim, Yarışmalar ve Etkinlikler

Eğitim müfredatında İstiklal Marşı

İstiklal Marşı, 2024-2025 ve 2025-2026 eğitim öğretim yıllarında da Türkiye’nin resmi eğitim müfredatının temel unsurlarından biridir. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından kademeli biçimde uygulamaya konulan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, öğrencilerin zihinsel, sosyal, duygusal, fiziksel ve ahlaki açıdan bütüncül gelişimini hedeflerken milli ve manevi değerleri merkeze almaktadır. Bu çerçevede İstiklal Marşı, farklı derslerde somut öğrenme kazanımlarıyla ele alınmaktadır.

Örneğin 2024-2025 öğretim yılında 5. sınıf müzik dersi programında öğrencilerin "İstiklâl Marşı’nı anlamına uygun söylemeye özen göstermeleri" beklenirken, 8. sınıf müzik programında "toplumsal yaşamda önemli yeri olan milli marşlarımızı doğru söyleyebilme" hedefi yer almaktadır. 2025-2026 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında ise "Bağımsızlık Yolu" gibi temalar kapsamında İstiklal Marşı ve Kurtuluş Savaşı’yla ilgili metin ve etkinlikler bulunmaktadır.

MEB ayrıca, 12 Mart İstiklal Marşı’nın Kabulü ve Mehmet Akif Ersoy’u Anma Günü kapsamında, marşın on kıtasındaki tüm kelimelerin açıklamalarını içeren alfabetik bir "sözlükçe" ve günün anlamına özel editoryal bir kitap hazırlamaktadır. Bu kaynakların amacı, öğrencilerin marşın dilini ve tarihsel arka planını daha derinlemesine kavramasını sağlamaktır.

Okullarda uygulamalar ve yarışmalar (2024-2025)

İstiklal Marşı, okullarda her hafta başında ve sonunda, tören ve anma günlerinde düzenli olarak okunmaktadır. 2025-2026 eğitim öğretim yılının ilk ara tatiline girilirken de öğrenciler, yurt genelinde ara tatil öncesi son derste toplu halde İstiklal Marşı’nı okumuştur.

Milli Eğitim Bakanlığı, 12 Mart etkinlikleri çerçevesinde 2024-2025 öğretim yılında "Bir Yıldız, Bir Hilal, İlelebet İstiklal" temasıyla çok sayıda yarışma düzenlemektedir:

• "İstiklâl Marşı’nı Güzel Okuma Yarışması": Resmi ilkokullar, ortaokullar ve imam hatip ortaokullarındaki 1–8. sınıf öğrencilerine açıktır. Yarışmalar okul, ilçe ve il düzeyinde yapılmakta; il birincileri Türkiye finalinde yarışmak üzere seçilmektedir. 2024 Aralık ve 2025 Ocak aylarında Eskişehir, Kırıkkale, Nevşehir, Erzurum gibi illerde il finalleri gerçekleştirilmiş, kazanan öğrenciler bölge ve Türkiye finallerine katılmaya hak kazanmıştır.
• "İstiklâl Marşı Konulu Resim Yarışması": Resmi ilkokullardaki birleştirilmiş sınıfların öğrencilerine yöneliktir. Birincilik, ikincilik, üçüncülük ve mansiyon dereceleri için dizüstü bilgisayar, tablet, akıllı saat gibi ödüller verilmektedir.
• Ortaokul öğrencileri için İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy temalı kompozisyon ve çevrim içi bilgi yarışmaları; öğretmenler için ise "Bir Yıldız, Bir Hilal, İlelebet İstiklal" temalı fotoğraf yarışmaları düzenlenmektedir.

Bu yarışmaların başvuru süreçleri 2024 sonlarında başlamış, pek çoğu için başvuru son tarihi Aralık 2024 olarak belirlenmiş, final programları ise ağırlıklı olarak 12 Mart 2025’e kadar tamamlanacak şekilde planlanmıştır.

Yurtdışında İstiklal Marşı etkinlikleri

İstiklal Marşı’nın anlamını ve ruhunu Türkiye dışındaki genç kuşaklara da aktarmak amacıyla, Türkiye’nin yurt dışı temsilcilikleri de çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Örneğin Karadağ’daki Podgoritsa Büyükelçiliği Eğitim Müşavirliği, 1–9. sınıf Türk öğrencilerine yönelik "İstiklâl Marşı’nı Güzel Okuma Şiir Yarışması" organize etmiş; öğrenciler, seçtikleri fon müzikleri eşliğinde marşı okuyarak yarışmaya katılmıştır. Ödüller, 12 Mart İstiklal Marşı’nın Kabulü ve Mehmet Akif Ersoy’u Anma programı kapsamında takdim edilmektedir.

Kültürel etkinlikler ve resmi törenler (2025)

2025 yılı boyunca İstiklal Marşı, yalnızca eğitim etkinliklerinin değil, pek çok kültürel ve resmi programın da merkezindedir. MEB, Cumhurbaşkanlığı Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu, Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu, Milli Savunma Üniversitesi ve Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu iş birliğiyle, 12 Mart için yine "Bir Yıldız, Bir Hilal, İlelebet İstiklal" temalı geniş kapsamlı etkinlikler düzenlemektedir.

• Resim, şiir, kompozisyon, bilgi ve fotoğraf yarışmalarının yanı sıra; müzelerde (özellikle 15 Temmuz Demokrasi Müzesi gibi kurumlarda) İstiklal Marşı ve Kurtuluş Savaşı temalı eğitim programları yapılmaktadır.
• Tarihi mekânlarda (İstanbul, Samsun, Amasya, Sivas, Erzurum, Ankara, Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar, İzmir, Çanakkale, Gaziantep, Kahramanmaraş, Şanlıurfa gibi) öğrencilerin marşın on kıtasını okuduğu kapsamlı bir video çalışması hazırlanmakta ve dijital platformlarda paylaşılmaktadır.
• 12 Mart törenleri başta olmak üzere, 10 Kasım Atatürk’ü Anma programları ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 15 Kasım Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, sirenler eşliğinde saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlamaktadır.

Devlet başkanı düzeyindeki resmi ziyaretlerde de İstiklal Marşı protokolün ayrılmaz bir unsurudur. Örneğin Kasım 2025’te Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından KKTC Cumhurbaşkanı’na düzenlenen resmi karşılama töreninde, İstiklal Marşı top atışları eşliğinde çalınmıştır.

Gençlerin bakışı ve güncel tartışmalar

2025 yılına ait, gençlerin İstiklal Marşı’na bakışını doğrudan ölçen kapsamlı bir kamuoyu araştırması yayımlanmamış olsa da, eğitim faaliyetleri ve katılımcı programlar, gençlerin marşla güçlü biçimde ilişkilendirilmek istendiğini göstermektedir. Yarışmalar, ders içi etkinlikler ve dijital içerikler aracılığıyla gençlerin marşın tarihsel ve manevi boyutunu daha iyi kavraması hedeflenmektedir.

Diğer yandan, zaman zaman yaşanan münferit olaylar, toplumun İstiklal Marşı’na ve milli değerlere yönelik hassasiyetinin sürdüğünü göstermektedir. 2025 Kasım’ında bir futbol karşılaşmasında marş sırasında saygısızlıkla suçlanan bir taraftar grubu yöneticisi etrafında gelişen tartışmalar, marşa ve Atatürk’e yönelik olumsuz tavırlara karşı kamuoyunun güçlü tepkisini ortaya koymuştur. Buna karşılık, siyasi mitingler ve ödül törenleri gibi pek çok programda törenlerin saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlaması, marşın ulusal birlik ve dayanışma sembolü olarak önemini koruduğunu göstermektedir.

Yasal çerçeve ve resmi kullanım

İstiklal Marşı’nın kullanımı ve anılması, 2025 itibarıyla mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde sürdürülmektedir. Bu alanda öne çıkan başlıca düzenlemeler şunlardır:

• "İstiklâl Marşının Kabul Edildiği Günü ve Mehmet Âkif Ersoy’u Anma Günü Hakkında Yönetmelik": 7 Mart 2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan bu yönetmelik, 12 Mart etkinliklerinin usul ve esaslarını belirler.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1739) ve MEB’in okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumları ile sosyal etkinliklere dair yönetmelikleri, okullarda İstiklal Marşı’nın okutulması ve ilgili törenlerin yürütülmesine hukuki zemin sağlar.
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (5846) ile Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (6698), İstiklal Marşı temalı yarışmalarda üretilen eserlerin telif hakları ve öğrencilerin kişisel verilerinin korunması açısından dikkate alınır.
• MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 96. maddesi uyarınca, okullarda İstiklal Marşı tablosu, Türk bayrağı, Atatürk portresi ve Gençliğe Hitabe’nin yer alması zorunludur.

Resmi törenlerde yalnızca marşın ilk iki kıtası, belirlenen müzikal düzenlemelerle okunur. Türk Dil Kurumu, İstiklal Marşı’nın imlâ ve noktalamasına ilişkin rehberlik yaparken, tarihsel farklılıklar dikkate alınarak metnin doğru yazımı konusunda bilgilendirici yayınlar hazırlamaktadır.

İstiklal Marşı, Türk edebiyatının ve düşünce tarihinin de merkezî metinlerinden biridir. Millî edebiyat ve Millî Mücadele döneminde önemli bir isim olan Halide Edip Adıvar gibi yazarlar ve Yunus Emre gibi halk şairleriyle birlikte düşünüldüğünde, Mehmet Akif Ersoy’un marşı, Türk milletinin manevi kimliğini yansıtan başyapıtlardan biri olarak kabul edilir.

İstiklal Marşı Metni

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl…
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım;
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar;
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir îmânı boğar
"Medeniyet" dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın;
Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın…
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri "toprak!" diyerek geçme, tanı;
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehîd oğlusun, incitme, yazıktır atanı;
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.

Ruhumun senden, İlâhî, şudur ancak emeli:
Değmesin ma’bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!
Bu ezanlar -ki şehâdetleri dînin temeli-
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım;
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım
Fışkırır rûh-i mücerred gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek Arş’a değer, belki, başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl…
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl!
Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Osmanlıca İstiklal Marşı Metni

, قورقما سونمز بو شفقلرده یوزن آل سنجاق
, یوردمڭ اوستنده توتن سونمهدن اڭ صوڭ اوجاق
.اوبنم ملتمڭ ییلدیزیدر پارلایاجق
.اوبنمدر اوبنم ملتمڭدر آنجاق
, چاتما قربان اولایم چهره ڭی ای نازلی هلال
, قهرمان عرقمه بر گول نه بو شدت بو جلال
, سڭا الماز دوكولن قانلرمز صوڭره حلال
! حقیدر حقه طاپان ملتمڭ استقلال
, بن ازلدن بریدر حر یاشادم حر یاشارم
, هانگی چیلغین بڭا زنجیر اوره جقمش شاشارم
, مش سیل كبییم كوكره بندمی چیگنر آشارم
.ییرتارم طاغلری انگینلره صیغمام طاشارم
, غربڭ آفاقنی صارمشسه چلیك زرهلی دیوار
, بنم ایمان طولی كوكوسم كبی سرحدم وار
، اولوسون قورقما نصل بویله بر ایمانی بوغار
.مدنیت دیدیگن تك دیشی قالمشد جانوار
, سپر ايت كوده ڭی دورسون بو حیاسزجه آقین
, وعد ایتدیڭی كونلر طوغاجقدرسگا حقڭ
.كیم بیلیر بلكی یارین بلكی یاریندنده یاقین
, باصدیغڭ یرلری طوپراق دییه رك گچمه طانی
, دوشون آلتنده كی بیڭلرجه كفنسز یاتانی
, شهید اوغلیسڭ اینجیتمه سن یازیقدر آتاڭی
.ویرمه دنیالری آلسه ڭده بو جنت وطنی
, كیم بو جنت وطنڭ اوغرینه اولمازكه فدا
, شهدا فیشقیراجق طوپراغی صیقسه ڭ شهدا
, جانانی بوتون واریمی جانی آلسین ده خدا
.ایتمه سین تك وطنمدن بنی دنیاده جدا
, روحمڭ سندن الهی شودر آنجاق املی
, دكمه سین معبدمڭ كوكسنه نامحرم الی
, بو اذان لر كه شهادتلری دینڭ اتملی
.ابدی یوردمڭ اوستنده بنم ایگلملی
، او زمان وج ایله بیڭ سجده ایدر وارسه
, روح مجرد گبی فیشقیریر یردن نعشیم
.او زمان یوكسله رك عرشه ده گر بلكی باشم
, دالقالان سن ده شفقلر كبی ای شانلی هلال
, ولسون آرتق دكولن قانلرمڭ هپسی حلال
, ابديا سڭا یوق عرقمه یوق اضمحلال
, حر یاشامش بایراغمڭ حقیدر حریت
.حقیدر حقه طاپان ملتمڭ استقلال

İstiklal Marşı MP3