هالیده ادیپ آدیوار: شخصیتی پیشگام در ادبیات، سیاست و جنبش ملی ترکیه

Halide Edip Adıvar به عنوان یک شخصیت برجسته در تاریخ ادبیات و تاریخ ترکیه ایستاده است . در اواخر قرن نوزدهم متولد شد، سفر زندگی او دوره ای از دگرگونی عمیق در ترکیه را در بر گرفت و شاهد گرگ و میش امپراتوری عثمانی، سال های پرآشوب جنبش ملی و تولد جمهوری مدرن ترکیه بود. آدیوار نه صرفاً یک نظاره گر، به طور فعال گفتمان های فکری و سیاسی دوران خود را شکل داد.

آدیوار فراتر از رمان‌ها و نوشته‌هایش، به سیاست، آموزش و فعالیت‌های سیاسی پرداخت و از نقش زنان در جامعه دفاع کرد و در برهه‌های حساس تاریخ کشور نقشی محوری ایفا کرد. میراث چند وجهی او شاهدی بر تأثیر محو نشدنی او بر فرهنگ و اندیشه ترکیه است.

معرفی

هالیده ادیپ آدیوار که در سال 1882 در قلب امپراتوری عثمانی، استانبول به دنیا آمد ، زندگی او با رویدادهای سیاسی-اجتماعی مهم دوران او عجین شده بود. گذر از زندگی او به ما یک لنز منحصر به فرد برای مشاهده دگرگونی هایی که ترکیه متحمل شده است، از آخرین سال های امپراتوری عثمانی تا ظهور جمهوری مدرن ترکیه، می دهد.

زندگی اولیه Halide Edip Adıvar

هالیده ادیپ آدیوار دختر منشی ارشد کاخ امپراتوری عثمانی، مهمت ادیپ بیگ اهل سلانیک و بدریفام هانیم بود. مرگ زودهنگام مادرش بر دوران کودکی او سایه افکند و باعث شد که بیشتر آن را تحت مراقبت مادربزرگش بگذراند.

محیطی که او در آن بزرگ شد تضمین کرد که او یک دختر معمولی نیست. پس از بازگشت به خانه پدرش پس از ازدواج مجدد، او به کالج آمریکایی رفت. این با درس هایی از شخصیت های محترم تکمیل شد: رضا توفیق بینش هایی را در مورد ادبیات و فلسفه ترکی به او ارائه کرد، صالح زکی او را با ریاضیات آشنا کرد و شوکرو افندی راهنمای او برای زبان عربی بود .

شروع حرفه ای و زندگی شخصی

ازدواج : در سال 1901، درست پس از فارغ التحصیلی از کالج، با معلم خود صالح زکی ازدواج کرد. این اتحادیه دو پسر به دنیا آورد. آنها دو پسر داشتند: آیت الله و حکمت الله توگو که نام دومی را در جشن پیروزی نیروی دریایی ژاپن در برابر روسیه نامگذاری کردند. پس از ازدواج مجدد شوهر اولش، آنها در سال 1911 از هم جدا شدند. به دنبال آن، او نام خانوادگی “ادیپ” را در نوشته های خود انتخاب کرد. بعداً در سال 1917 در سوریه با دکتر عدنان آدیوار که از دوران مدرسه می‌شناخت ازدواج کرد.

تلاش‌های ادبی : او با تشویق معلم انگلیسی‌اش، «مادر» جان ابوت را ترجمه کرد. این اثر که با عنوان «مادر» منتشر شد، جایزه «شفکت نیشانی» را از سلطان عبدالحمید به ارمغان آورد. اعلام دوره مشروطه دوم در سال 1908 آغاز سفر ادبی او بود.

تبعید : به دلیل نوشته ها و موضع سیاسی او، عواقب حادثه 31 مارس او را مجبور به فرار به مصر کرد و بعداً به انگلستان رفت. با این حال، حل و فصل وقایع او را در سال 1909 به ترکیه بازگرداند، جایی که هالیده ادیپ آدیوار در Dârülmuallimât به تعلیم و تربیت پرداخت .

سرمایه گذاری های ادبی و سیاسی

روزنامه نگاری : او با نام مستعار «حلیده صالح»، سفر نویسندگی خود را با روزنامه طنین، تحت رهبری توفیق فیکرت آغاز کرد. علیرغم اینکه با تهدیدها روبرو بود، او همچنان پافشاری کرد و در چندین نشریه مشارکت داشت.

کنشگری: شور و شوق هالیده ادیپ آدیوار در جریان حادثه 31 مارس، یک آشفتگی سیاسی، آشکار بود. او از ترس ترور به مصر گریخت و در سال 1909 بازگشت و به فعالیت های ادبی خود ادامه داد.

مشارکت: او که به عنوان معلم و بازرس مدارس دخترانه خدمت می کرد، کوچه پس کوچه های استانبول را مشاهده کرد که الهام بخش رمان مشهور او، «سینکلی باکال» بود. در طول جنگ بالکان، او اولین انجمن زنان به نام Teali-i Nisvan Cemiyeti را تأسیس کرد.

دوران جنگ جهانی اول: تعامل Halide Edip Adıvar با صحنه اجتماعی-سیاسی عمیق تر شد. او در سال 1917 «مووود حکم» و اولین نمایشنامه‌اش «کنان چوبانلاری» را نوشت. پس از جنگ جهانی اول، او به نیاز به سازماندهی برای نشان دادن انعطاف پذیری ترکیه اعتقاد داشت. Halide Edip Adıvar در انجمن اصول ویلسون کوتاه مدت و در عین حال تاثیرگذار در سال 1918 نقش اساسی داشت.

مخالفت با اشغال: پس از اشغال ازمیر در سال 1919، هالیده ادیپ آدیوار به شدت مخالفت خود را در جلسات مختلف ابراز کرد، به ویژه با سخنرانی خود در سلطان احمد تأثیری ماندگار بر جای گذاشت.

سیاست: پس از جنبش ملی، به دلیل اختلافات سیاسی، هالیده ادیپ و همسرش ترکیه را در سال 1924 ترک کردند. در طول تبعید خود تا سال 1939 (به استثنای یک سفر کوتاه در سال 1935)، او به عنوان سفیر غیررسمی در ترکیه ظاهر شد و سخنرانی ها و مقالاتی داشت. به خصوص در انگلستان.

Anadolu Ajansı (AA): گفتگو با یونس نادی به فکر تاسیس یک خبرگزاری منجر شد. نام ” Anadolu Ajansı ” از درک متقابل آنها زاده شد که آناتولی نقشی اساسی در نجات ملت ایفا خواهد کرد. حمایت مصطفی کمال پاشا این مفهوم را مستحکم کرد و Anadolu Ajansı به طور رسمی در 6 آوریل 1920 تأسیس شد. در طول سال ها، AA به یک منبع خبری بزرگ جهانی تبدیل شده است و اخبار را به چندین زبان از جمله 13 زبان مختلف ارائه می دهد.

حقوق زنان و تحصیلات: او در اوایل کارش بر تحصیل زنان و کودکان بسیار تاکید داشت. Halide Edip Adıvar یک نیروی محوری در پشت انجمن Teâli-i Nisvân بود که مشارکت فعال زنان را در زندگی اجتماعی ترویج می کرد.

نقش در جنگ بالکان: در این دوره پر فراز و نشیب، او به عنوان پرستار در بیمارستان هایی که توسط انجمن Teâli-i Nisvân تأسیس شده بود، خدمت کرد.

ارتباط با مصطفی کمال آتاتورک: اشغال ازمیر در سال 1919 شاهد سخنرانی هالیده ادیپ آدیوار با ایراد سخنرانی های پرشور بود و برای جنبش ملی تظاهرات کرد. ارتباط قوی او با مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار ترکیه مدرن، در همین دوره آغاز شد. روابط حرفه ای آنها با احترام متقابل و تبادلات فکری شدید مشخص می شد.

آثار Halide Edip Adıvar

رمان ها :

• Heyula (1908) – فانتوم
• Raik’in Annesi (1909) – مادر رایک
• Seviye Talip (1910) – Seviye Talip
• Handan (1912) – Handan 
• Yeni Turan (1912) – توران نو
• Son Eseri (1913) – آخرین کار او
• Mev’ud Hüküm (1918) – حکم موعود
• Ateşten Gömlek (1923) – پیراهن شعله
• Vurun Kahpeye (1923) – Strike the Harlot
• Kalp Ağrısı (1924) – دل درد
• Zeyno’nun Oğlu (1928) – پسر زینو
• Sinekli Bakkal (1936) – بقال با مگس
• Yolpalas Cinayeti (1937) – The Yolpalas Murder
• Tatarcık (1939) – تاتار کوچک
• Sonsuz Panayır (1946) – نمایشگاه ابدی
• Döner Ayna (1954) – آینه گردان
• Akile Hanım Sokağı (1958) – خیابان آکیله هانیم
• Kerim Ustanın Oğlu (1958) – پسر استاد کریم
• Sevda Sokağı Komedyası (1959) – خیابان کمدی عشق
• Çaresaz (1961) – ناامید
• Hayat Parçaları (1963) – قطعات زندگی

داستان های کوتاه:

• İzmir’den Bursa’ya (با Yakup Kadri، Falih Rıfkı، و Mehmet Asım Us، 1922) – از ازمیر تا بورسا
• Harap Mabetler (1911) – معابد ویران شده
• Dağa Çıkan Kurt (1922) – گرگی که به کوه رفت

تئاتر:

• Kenan Çobanları (1916) – چوپانان کنان
• Maske ve Ruh (1945) – ماسک و روح

خاطرات:

• Türkün Ateşle İmtihanı (1962) – محاکمه ترک با آتش
• Mor Salkımlı Ev (1963) – خانه ای با ویستریا بنفش

TL; DR

هالیده ادیپ آدیوار، متولد سال 1882 در استانبول ، یک چهره نمادین در تاریخ ترکیه بود که به خاطر آثار ادبی، فعالیت های سیاسی و مشارکت های قابل توجه خود در سال های دگرگونی ترکیه شناخته شده بود. ارتباط او با رهبرانی مانند مصطفی کمال آتاتورک، تلاش های او در زمینه آموزش و حقوق زنان، و نمایندگی ترکیه در خارج از کشور در دوران تبعید، او را به چهره ای فراموش نشدنی در فرهنگ و تاریخ ترکیه تبدیل کرد .