İçindekiler
Sultan Abdülmecid, Osmanlı’da önemli değişiklik girişimlerinde bulunulan geç Osmanlı İmparatorluğu döneminin önemli bir padişahı olarak kabul edilir.
Sultan’ın saltanat dönemi, Batı Avrupa güçleriyle ittifak kurma girişimlerinin ve örgütsel reformların uygulanmasının yanı sıra milliyetçi hareketlerin yükselişiyle öne çıkar.
Sultan Abdülmecid’in soyu ve ailesi
Sultan I. Abdülmecid’in, Ertuğrul Gazi’ye kadar olan soy şeceresi şu şekildedir:
Ertuğrul Gazi oğlu Osman Gazi oğlu Orhan Gazi oğlu I. Murad oğlu I. Bayezit oğlu Mehmed Çelebi oğlu II. Murad oğlu Fatih Sultan Mehmed oğlu II. Bayezıt oğlu Yavuz Sultan Selim oğlu Sultan Süleyman oğlu II. Selim oğlu III. Murad oğlu III. Mehmed oğlu Ahmed oğlu İbrahim oğlu IV. Mehmed oğlu III. Ahmed oğlu II. Mahmud oğlu Abdülmecid.
Sultan Abdülmecid 17 kadınla evlenmiştir. Bunlar:
- Servetseza Kadınefendi
- Tirimüjgan Kadınefendi
- Düzdidil Kadınefendi
- Cemile Sultan
- Şevkefza Kadınefendi
- Şayeste Hanım
- Zeynifelek Hanım
- Gülcemal Kadınefendi
- Verdicenan Kadınefendi
- Perestu Kadınefendi
- Nüketsezâ Hanım
- Mahitab Kadınefendi
- Nesrin Hanım
- Nergizev Hanım
- Bezmiara Kadınefendi
- Nalandil Hanım
- Ceylanyar Hanım
Sultan Abdülmecid’in Erken Hayatı
Sultan Abdülmecid, 25 Nisan 1823’te Sultan II. Mahmud ve Bezmiâlem Sultan’ın oğlu olarak İstanbul’da doğdu.
Osmanlı Padişahı I. Abdülmecid, Fransızcayı akıcı bir şekilde konuştuğu ve Fransızca konuşan ilk Osmanlı Padişahı olarak kabul edildiğinden, seçkin bir Avrupa eğitimi aldı.
Padişah edebiyat ve klasik müzikle ilgilendi ve zamanın çoğu şehzadesi gibi sarayda eğitim gördü.
Prens Abdülmecid, babası II. Mahmud gibi Osmanlı İmparatorluğu’na ıslahat ve değişiklik getirme arzusuyla ünlüydü. Çünkü Veliaht Al-Shabab imparatorluğu modernize etmek istiyordu.
Sultan Abdülmecid’in Saltanat Dönemi
Mısır Krizi
Sultan Abdülmecid, 2 Temmuz 1839’da henüz 16 yaşındayken tahta çıktı.
Abdülmecid’in iktidara geldiği dönem, Mısır-Osmanlı savaşının zirvede olduğu, Osmanlı İmparatorluğu’nun derin bir kriz içinde bulunduğu bir döneme rastlamıştır.
Sultan Abdülmecid’in saltanatının başlamasıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu, isyancı Mısır hükümdarı Mehmed Ali Paşa’nın ordusuna karşı büyük bir kara savaşını kaybetmiş ve devlet, Kaptanıderyâ Ahmed Fevzi Paşa tarafından İskenderiye’de teslim edilen deniz donanmasından da olmuştu.
Padişahın ilk eylemlerinden biri, Mısır’ın eski valisi Hüsrev Paşa’nın Sadrazam yapılmasıydı. Ardından devlet Mısır krizine müşterek bir çözüm bulmak için Avrupalı müttefiklerle anlaşmaya çalıştı.
1841 yılının başlangıcı itibariyle Mısır krizi çözüldü ve Sultan Abdülmecid, Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’ın yönetimini üstlenmesine ilişkin bir ferman yayınladı.
Büyük İrlanda Kıtlığı
İrlanda nüfusunun dörtte birinden fazlasının açlık çekmesine yol açan Büyük İrlanda Kıtlığına ilişkin haberler Sultan Abdülmecid’e ulaşınca padişah, İrlandalı yoksullar için derhal 10 bin sterlin yardım gönderilmesini emretti. Bu meblağ, dönemin İngiltere Kraliçesi Victoria tarafından kıtlık için bağışlanan iki bin sterlin ile kıyaslandığında büyük bir meblağ olarak görüldü.
Kraliçe Victoria, padişahtan bağışını, kendisinin bağışladığı miktardan fazla olmayacak şekilde azaltmasını rica etti. Böylelikle Abdülmecid, yiyecek yüklü gemilerle birlikte bin pound nakit göndermiştir.
İngiliz donanması, Osmanlı gemilerinin İrlanda’ya ulaşmasını engelledi. Bu sebeple Osmanlı gemileri Drogheda limanına ulaşabilmek için geceleri yol almak zorunda kaldı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun İrlanda için seferber ettiği yardımlara bir övgü olarak İrlanda takımı Drogheda United, kulüp ambleminde Osmanlı Hilafeti’ nin hilal ve yıldızına yer vermiştir.
İç Reformlar
Sultan Abdülmecid’in en büyük başarısı, babası II. Mahmud tarafından ilan edilen ve Padişah’ın Hatt-ı Hümâyunları ve Gülhane-i Hatt-ı Hümâyunu ile çıkardığı ıslahatları hayata geçirmesiydi.
Sultan Abdülmecid döneminde devletin yaptığı en önemli ıslahatlar:
- İlk Osmanlı kağıt parası basılması
- Zorunlu askerliğin getirilmesi de dahil olmak üzere ordunun yeniden düzenlenmesi ve beş yıllık kotaların belirlenmesi
- Osmanlı Milli Marşı ve Osmanlı Milli Bayrağının Kabulü
- Fransız modeline göre finansal sistemin yeniden düzenlenmesi
- Fransız modeline göre medeni hukukun ve ceza hukukunun yeniden düzenlenmesi
- Mahkeme sisteminin yeniden düzenlenmesi, hem Avrupalı hem de Osmanlı kadılarının bulunduğu bir hukuk ve ceza mahkemeleri sistemi oluşturulması
- İlk Osmanlı Meclisi’nin prototipi olan Meclis-i Âlî-i Umûmînin kurulması
- Eğitim işleriyle ilgili Meclis-i Maârif-i Umûmiyyenin kurulması
- Milli Eğitim Bakanlığının (Maarif Nezâreti) kurulması
- Köle pazarlarının kaldırılması ve köleliğin yasaklanması
- Protestanlar için bir şapel inşa edilmesi
- Modern üniversiteler ve enstitüler kurulması
- Paris’te bir Osmanlı okulu kurulması
- Gayrimüslimlere daha yüksek tarifeler uygulayan bazı vergilerin kaldırılması
- Gayrimüslimlerin Osmanlı ordusunda asker olmalarına izin verilmesi
- Mülkiyet hakkını tanıyan yeni arazi kanunlarının çıkarılması
Kırım Savaşı
Osmanlı İmparatorluğu, Rusya’nın Osmanlı topraklarındaki hırsları nedeniyle Rusya’ya karşı Kırım Savaşı’na girdi.
Savaşa Osmanlı’nın çıkarları doğrultusunda müdahale etmek üzere İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti ile bir savunma anlaşması yaptı.
Savaşlar Kafkasya ve Karadeniz’de yoğunlaştı. Osmanlı, İngiliz ve Fransız müttefikleri Sivastopol’u ele geçirmeyi başardı. Ruslar ise Kars eyaletinin kontrolünü ele geçirdi.
1856’da Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya, Paris Barış Anlaşması’nı imzaladı ve savaş öncesi sınırlara geri çekildiler.
Kırım Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun 75 milyon Fransız frangı değerindeki askeri harcamalarını karşılamak için tarihte ilk dış krediyi alması nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu’nun hazinesini ciddi şekilde zorlamıştır.
Dolmabahçe Sarayı İnşaatı
Dolmabahçe Sarayı, İstanbul’daki ilk Avrupa tarzındaki saray olarak Sultan Abdülmecid döneminde inşa edilmiş en önemli mimari eserlerden biridir.
Sultan Abdülmecid, sarayı 1843-1856 yılları arasında, 35 ton altına eşdeğer beş milyon Osmanlı altın lirası karşılığında yaptırmıştır. Sarayın iç tavanını süslemek için on dört ton altın kullanılmıştır.
Sarayın yapımı için devlet hazinesinden büyük miktarda harcanan paralar nedeniyle Kırım Savaşı sırasında mali sıkıntılar yaşanmıştır.
Sultan Abdülmecid’in ölümü
Sultan Abdülmecid, 25 Haziran 1861’de İstanbul’da (babası gibi) 38 yaşında veremden ölmüş, Yavuz Sultan Selim Türbesi’ ne defnedilmiştir. Yerine küçük üvey kardeşi, Pertevniyal Sultan’ın oğlu Sultan Abdülaziz geçmiştir.
