İçindekiler
Sultan Mehmed Reşad, Jön Türkler’in darbesinden sonra iktidara gelmiştir ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Padişahı ve halifesidir.
Sultan Reşat, 27 Nisan 1909’dan 3 Temmuz 1918’e kadar, yaklaşık 9 yıl 2 ay boyunca tahtta kaldı. Saltanatı sırasında, başta Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisi ve toprak kayıpları olmak üzere tarihin akışını değiştiren çok sayıda önemli olay vuku buldu.
Osmanlı Padişahı V. Mehmet’in Soyu ve Ailesi
Sultan Mehmet Reşat’ın, Osmanlı hanedanlığı içindeki soy silsilesi şu şekildedir:
Ertuğrul oğlu Osman oğlu Orhan Gazi oğlu I. Murad oğlu I. Bayezit oğlu II. Murad oğlu Mehmed Çelebi oğlu Fatih Sultan Mehmed oğlu II. Bayezıt oğlu I. Selim oğlu Sultan Süleyman oğlu II. Selim oğlu III. Murad oğlu III. Mehmed oğlu I. Ahmed oğlu İbrahim oğlu IV. Mehmed oğlu III. Ahmed oğlu Abdülhamid oğlu II. Mahmud oğlu Sultan Abdülmecid oğlu Mehmet Reşad.
Sultan Mehmed Reşad’ın beş kadınefendisi ve çocukları şunlardır:
- Şehzade Mehmed Ziyaeddin’in annesi Kamres Başkadınefendi
- Şehzade Necmettin’in annesi Dürr-i Adn Kadınefendi
- Şehzade Ömer Hilmi’nin annesi Mihrengiz Kadınefendi
- Refia Sultan’ın annesi Nazperver Kadınefendi
- Dilfirib Kadınefendi
Sultan Mehmet Reşat’ın Saltanattan Önceki Hayatı
İstanbul’da doğan Sultan V. Mehmed, şehzadelik döneminde amcası Sultan Abdülaziz ve ağabeyi II. Abdülhamid’in saltanatları boyunca toplamda 30 yılı aşkın bir süreyi gözetim altında geçirmiştir. Özellikle veliahtlığı sırasındaki dokuz yıl boyunca sıkı bir tecrit (kafes hayatı) yaşamıştır. Bu süre zarfında eski İran üslubunda şiirler okuyarak ve yazarak vakit geçirirdi.
Geleneksel İslami konular ve Fars edebiyatı alanında eğitim almış, Osmanlı ve İslam tarihine yoğun ilgi göstermiştir. Bu dönemde aldığı eğitim, Osmanlı mektebi kültürünün saraydaki yansımalarını taşımaktadır.
1908’de Osmanlı İmparatorluğu’nun İkinci Meşrutiyeti ilan etmesinden sonra, protokole göre “Veliaht Sultan Reşad Efendi” onursal adını kullanarak törenlere veliaht sıfatıyla katılmaya başladı.
Sultan V. Mehmed’in Saltanat Yılları
Sultan Reşad, 27 Nisan 1909’da tahta otururken büyük ölçüde sembolik bir otoriteye sahipti. Meşruti monarşi gereği yetkilerinin çoğunu İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne devretmişti.
Sultan Reşad, 64 yaşının üzerindeyken (65. yaşına girerken) iktidara geldi ve bu özelliğiyle Osmanlı tahtına çıkan en yaşlı padişah unvanını aldı.
Tahta çıktıktan ve dini törenlerden sonra yaptığı konuşmalardan bir alıntı:
Ben ilk Hürriyet Sultanıyım ve bundan gurur duyuyorum
Bundan sonra kendisine “Meşrutiyet Sultanı” denilecekti.
Sultan II. Abdülhamid’in ikametgahı olan Yıldız Sarayı’ndan Dolmabahçe Sarayı’na yerleşmek üzere ayrılırken, padişah olarak ilk kararlarının başında ikamet sarayının değiştirilmesi ve Cuma alayı vardı.
2025 Güncellemesi: Saray Ziyaretleri
Sultan Reşad’ın yaşadığı bu saraylar günümüzde ziyarete açıktır. Uzun süren restorasyonun ardından Yıldız Sarayı, Temmuz 2024’te yeniden kapılarını açmıştır. 2025 yılı itibarıyla Yıldız Sarayı giriş ücreti yabancı ziyaretçiler için 1.000 TL, Türk vatandaşları (MüzeKart geçerli olmayan bölümler) için 150 TL civarındadır ve Çarşamba günleri kapalıdır. Padişahın ana ikametgahı olan Dolmabahçe Sarayı‘nın Selamlık ve Harem bölümlerini kapsayan kombine bilet fiyatı ise yabancı turistler için 1.800 TL seviyesindedir.
Padişah, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin tavsiyesi üzerine, yerel halkla daha iyi iletişim kurmak için Osmanlı Bulgaristan sınırlarına yakın Trakya, Arnavutluk ve Rumeli şehirlerine nezaket ziyaretlerine çıkardı.
Osmanlı Padişahı Sultan V. Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu’nun Almanya, Avusturya ve Macaristan ile birlikte Birinci Dünya Savaşı’na girmesine karşı çıktı, ancak padişahın gerçek yetkilere sahip olmadığı devlet yine de savaşa girdi.
Sultan Reşad’ın en önemli icraatlarından biri, Birinci Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletlerine karşı cihat ilan etmesi ve tüm Müslümanları direnişe çağırmasıdır. Bu dönemde Çanakkale Cephesinde parlayan isimlerden biri de Atatürk (Mustafa Kemal Paşa) olmuştur.
Sultan V Mehmed, 15 Ekim 1917’de I. Dünya Savaşı’ndaki müttefiki Almanya Kaiser II. Wilhelm’i İstanbul’da ağırlarken
Osmanlı İmparatorluğu, Sultan Mehmet Reşad döneminde topraklarının çoğunu kaybetmiş ve ölümünden sonra İtilaf Kuvvetleri İstanbul’a girmiştir.
Sultan Mehmed Reşad’ın Ölümü
Sultan V. Mehmed, Birinci Dünya Savaşı’nın bitiminden sadece dört ay önce, 3 Temmuz 1918’de 73 yaşında Yıldız Sarayı’nda kalp yetmezliği ve şeker hastalığına bağlı komplikasyonlardan vefat etmiştir.
Mezarı İstanbul’un Eyüpsultan semtinde bulunmaktadır ve günümüzde ziyarete açıktır. Suriçi dışında defnedilen nadir padişahlardandır.
Mehmed Reşad’ın ölümünden sonra, Sultan VI. Mehmed ” Sultan Vahideddin” Osmanlı İmparatorluğu’nun son padişahı ve halifesi olarak saltanatı devralmıştır.
