İçindekiler
Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, start up’lara ve teknoloji şirketlerine birçok büyük avantaj ve teşvik sunuyor.
Bu makale, Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki en ünlü teşvikleri ve bunu düzenleyen yasaları ele alacaktır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Nedir?
Uluslararası Bilim Parkları Birliği’ne (IASP) göre, bir teknopark, bir veya daha fazla üniversiteye veya diğer yüksek öğretim kurumları ve araştırma merkezlerine resmi veya operasyonel olarak bağlı olan bilgi ve ileri teknolojilere dayalı şirketlerin kurulmasını ve büyümesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
1980’lerin başında bir Türk teknolojik gelişme bölgesi kurma fikri ortaya çıkmış ve inşaat başlamıştır. Bundan sonra pek çok araştırma yapılmıştır. KOSGEB’in üniversitelerle işbirliği kapsamında 1990’lı yıllarda TEKMER (Teknoloji Merkezleri) inşa edilmiştir.
01.03.2023 itibariyle, Türkiye’de şu anda 82 aktif olan ile 97 teknoloji geliştirme bölgesi bulunmaktadır. Geriye kalan 15 bölgede ise inşaat ve kuruluş çalışmaları devam etmektedir. Türkiye’de 59 ilde Teknopark bulunmaktadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde şu ana kadar 1.597 patent tescili alınmış ve şu anda 3.293 patent başvurusu bulunmaktadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde Kimler Çalışabilir
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, işletmelerin yeni araştırma ve geliştirme yapması için iyi yerlerdir. Ar-Ge birimlerini TGB’lere taşıyan şirketler, işletmelerin yeni araştırma ve geliştirme yapması için de iyi yerlerdir.
Üniversite, İleri Teknoloji Enstitüsü veya Kamu Ar-Ge Merkezi olanaklarını kullanarak yeni yazılımlar veya yeni teknolojiler geliştirmek isteyen firmalar da Türkiye Teknoloji Geliştirme Bölgeleri için uygundur.
TEKMER’in işletmeleri ve ticari olarak uygulanabilir fikirleri olan yeni işletmeler Türkiye’deki teknoparklarda büyüyebilir ve gelişebilir.
Teknoparkta Olmanın Avantajları Nelerdir
Teknoparkta yer alırken elde edebileceğiniz birçok avantaj ve teşvik bulunmaktadır.
- Firma ve girişimciler için kurumlar vergisi muafiyeti
- Ar-Ge, tasarım ve yazılım personeline gelir vergisi muafiyeti
- Temel bilimler mezunlarına destek
- KDV istisnası (yazılım için)
- Sigorta işveren prim desteği
- Destek personeli için gelir vergisi muafiyeti
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Bölge dışı çalışma izni
- Teknolojik ürün yatırım izin desteği
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde teşvik, destek ve yatırım olanaklarını düzenleyen 2 önemli kanun bulunmaktadır:
- 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
- 5746 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun Faydaları Nelerdir
Bu kanunun amacı, ülke sanayisinin uluslararası düzeyde rekabet edebilir ve ihracata yönelik olmasını sağlamak için teknolojik bilgi üretmek, ürün ve imalat yenilikleri geliştirmek, ürün kalitesini veya standartlarını, verimliliği yükseltmek ve üretim maliyetlerini düşürmektir.
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun kararları, teknoloji yoğunluğu yüksek alanlarda yatırım fırsatları, araştırmacılar ve alanında uzman kişiler için iş fırsatları sağlamakta ve geçişi hızlandıracak teknolojik altyapı oluşturulmasına yardımcı olmaktadır.
4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’ne yeni başlayanlar, bölgede çalışmak isteyen üniversite ve kamu çalışanları, bölge yönetim firması ve daha pek çok kişi için birçok faydası bulunmaktadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgesinde çalışan işletmelere sağlanan faydalar aşağıdakileri içerir:
- Yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden kazanç sağlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden 2028 yılı sonuna kadar vergi alınmayacaktır.
- 2028 yılı sonuna kadar bölgede çalışan araştırmacılar, yazılımcılar ve Ar-Ge profesyonelleri gelirleri üzerinden vergi ödemek zorunda kalmayacaktır.
- Gümrük Vergisi Muafiyeti: 4691 Sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde bulunan yazılım, Ar-Ge, inovasyon ve tasarım projeleri üzerinde araştırma yapan firmalar gümrük vergisi ödemekten kurtulabilirler.
- Sigorta primi desteği: 31 Aralık 2028 tarihine kadar Ar-Ge ve destek işçileri sigorta primi işveren payının yarısı kadar muafiyet, 2019 yılı sonuna kadar alanda yapılan yazılımlar için KDV muafiyeti elde ederler.
- Çalıştıkları kurumların izni ile tam veya yarı zamanlı çalışma hakkına sahiptirler.
- Öğretim görevlileri araştırmalarından para kazanmak için kendi işlerini kurabilecek, halihazırda var olan bir işletmeye ortak olabilecek ve/veya bu işletmelerin yürütülmesine yardımcı olabileceklerdir.
5746 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu
5746 sayılı Kanun, destekleyici araştırma ve geliştirme faaliyetlerini düzenleyen çok önemli bir kanundur.
Ar-Ge İndirimleri
Ar-Ge ile ilgili harcamalarınızın %100’ü vergiden düşüleceğinden, Ar-Ge harcamalarınız için vergi indirimi alabilirsiniz. Buna “Kurumlar Vergisi Matrahı” denir.
Ar-Ge İndirimini Yeni Bir Şirkete Devretmek
Ar-Ge şirketi para kazanmazsa indirim hakları ortadan kalkmaz. Bir sonraki LDO (yeniden değerleme oranı) da yükseltilmiştir.
Gelir Vergisi Stopaj Teşviki
Kamu çalışanları ile değil, teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde uluslararası kuruluşlar veya kamu kurum ve kuruluşlarının araştırma ve geliştirme projelerine yardımcı olmak için para veya kredi kullanan vakıflar veya uluslararası fonlar için olan bir teşviktir.
Vergi teşviki, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan teknoloji geliştirme proje anlaşmaları kapsamında yapılmaktadır.
Bu kanun, TÜBİTAK tarafından finanse edilen veya yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde çalışanlar ile aynı kurum veya kuruluşlar tarafından finanse edilen tasarım projeleri ve tasarım merkezlerinde çalışanlar için geçerlidir.
Temel bilimlerden birinde yüksek lisans ve lisans derecesine sahip kişiler için gelirlerinin %90’ı vergilendirilmez. Diğer insanlar için, %80’i vergilendirilmez.
Sigorta Primi Desteği (İşveren Payı)
Ar-Ge projelerinde çalışan ve bu listede yer alan Ar-Ge çalışanlarının %10’una kadarı 2023 yılına kadar Hazine tarafından karşılanmaktadır. Destek işçileri için sigorta primlerinin işveren payının yarısı da Hazine tarafından karşılanmaktadır.
Damga Vergisi İstisnası
5746 sayılı Kanun kapsamına giren her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ilişkin kağıtlar için damga vergisi ödenmek zorunda değildir.
5746 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname
- Vergiler hesaplanırken sermaye destekleri dikkate alınmaz.
- Hibe şeklinde verilen paralar ayrı bir hesapta tutulur ve vergiye tabi gelir sayılmaz. Sadece son beş yılda para kazanmak için kullanılabilir.
- Düşük kazanç nedeniyle dönem içinde alınamayan Ar-Ge kesintisi tutarı; 5746 sayılı Kanuna göre yeniden değerleme oranı üzerinden artırılarak bir sonraki döneme taşınır.
- Araştırma ve geliştirme giderleri bir tasarruf hesabına yatırılır ve zaman içinde amortismana tabi tutulur. Proje bitmezse veya yürümezse, içine konan para hemen silinir.
- Ar-Ge merkezi danışmanlık hizmetleri ve diğer Ar-Ge hizmet alımları için harcanan tutar, Ar-Ge ve inovasyon için harcanan toplam tutarın %20’sinden fazla olamaz.
Türkiye’nin En Ünlü Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
- Ankara Üniversitesi Teknokent
- Antalya Teknokent
- Anadolu Teknoloji Araştırma Parkı (ATAP) (Eskişehir)
- Bilişim Vadisi (Gebze-Kocaeli)
- Bilkent SİBERPARK (Ankara)
- Boğaziçi Teknopark (İstanbul)
- Cumhuriyet Teknokent (Sivas)
- Çanakkale Teknopark
- Çukurova Teknokent (Adana)
- Dicle Teknokent (Diyarbakır)
- Dokuz Eylül Teknopark (DEPARK) (İzmir)
- Düzce Teknopark
- Ege Teknopark (İzmir)
- Erciyes Teknopark (Kayseri)
- Erzurum Ata Teknokent
- Fırat Teknokent (Elazığ)
- Gazi Teknopark (Ankara)
- Gaziantep Teknopark
- GOSB Teknopark (Gebze-Kocaeli)
- Göller Bölgesi Teknokent (Isparta)
- Hacettepe Teknokent (Ankara)
- İstanbul Teknokent (Entertech)
- İTÜARI Teknokent (İstanbul)
- İzmir Bilimpark
- Kahramanmaraş Teknokent
- Kocaeli Üniversitesi Teknopark
- Konya Teknokent
- Malatya Teknokent
- Marmara Teknokent (MARTEK) (Gebze-Kocaeli)
- Mersin Teknokent (Teknoskop)
- ODTÜ Teknokent (Ankara)
- OSTİM Teknopark (Ankara)
- Pamukkale Teknokent (Denizli)
- Sakarya Teknokent
- Samsun Teknopark
- Teknopark Ankara
- Teknopark İstanbul
- Teknopark İzmir
- Tokat Teknoparkı
- Trabzon Teknokent
- Trakya Teknopark (Edirne)
- Ulutek Teknopark (Bursa)
- Yıldız Teknopark (İstanbul)
- Yüzüncü Yıl Üniversitesi Teknokent (Van)
