İçindekiler
Tatil cennetinde çalışmak mı? Kulağa harika geliyor, ancak Türkiye’deki bürokrasi, birçok yabancı çalışanın (Expat) çok geç duyduğu bir uyarı çanı gibidir. Türkiye’de Çalışma İzni (Çalışma İzni) almak basit bir formalite değil; özellikle işvereniniz için ciddi bir finansal ve hukuki sınavdır.
2023’ten kalma eski bilgileri bir kenara bırakın. 1 Ocak 2025 itibarıyla oyunun kuralları değişti: Şirketler için 500.000 TL’lik yeni sermaye şartı ve güncellenen maaş katsayıları yürürlükte. Bu rehberde olaylara “Saha İçinden” bakıyoruz: Size sadece kanun maddelerini değil, işin gerçeğini ve kimsenin pek bahsetmediği o kritik virajları anlatacağız.
Altın Kural: Siz Başvuramazsınız, Patronunuz Başvurur
En büyük yanlış anlaşılma burada başlar: Bir çalışan olarak çalışma iznine kendiniz “başvuramazsınız”. Türkiye’de çalışma izni, belirli bir işverene göbekten bağlıdır. Başvuruyu sizin adınıza şirket yapar.
Eğer iş değiştirirseniz, mevcut izniniz çöp olur. Yeni işvereninizin süreci sıfırdan başlatması gerekir. Bu durum sizi diğer ülkelere kıyasla işverene daha bağımlı hale getirir; bu yüzden çalışacağınız şirketi seçerken sadece maaşa değil, kurumsallığına da bakın.
“5 Türk Kuralı”: En Büyük Engel
Bir sözleşmeye imza atmadan önce şirkete şu can alıcı soruyu sorun: “5:1 kotasını karşılıyor musunuz?”
Kanun çok net: Şirket, çalıştırdığı her 1 yabancı personel için tam zamanlı 5 Türk vatandaşı istihdam etmek zorundadır.
2025/2026 İstisnaları (Burası Önemli):
- Büyük Ölçekli Şirketler: Yıllık net satış tutarı 50 Milyon TL ve üzeri olan şirketler, istihdam edecekleri ilk 5 yabancı personel için bu kotadan muaftır. Bu, büyük holdinglerde iş bulmanın neden daha kolay olduğunun kanıtıdır.
- Şirket Ortakları: Eğer bir şirketin ortağıysanız, 5 Türk çalıştırma zorunluluğu için size 6 aylık bir mühlet tanınır. Ancak 7. aydan itibaren bu şartı sağlamanız gerekir.
Maddi Engeller 2026: Maaş ve Sermaye
Devlet, yabancıların ucuz işgücü olarak piyasayı domine etmesini istemiyor. Bu nedenle maaşınızın, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan belirli bir seviyede olması şart. Aynı zamanda şirketin de finansal kaslarının güçlü olması gerekiyor.
1. Yabancılar İçin Asgari Maaş Kriterleri (Katsayılar)
Brüt maaşınızın, yasal asgari ücretin belirli bir katı olması zorunludur. 2025/2026 dönemi için güncel katsayılar şöyledir:
- 5x (Katı): Üst düzey yöneticiler ve pilotlar. (Yaklaşık 130.000+ TL Brüt).
- 4x (Katı): Mühendisler ve mimarlar.
- 3x (Katı): Yöneticiler ve birim müdürleri.
- 2x (Katı): Uzmanlık gerektiren işler ve öğretmenler (Eskiden daha yüksekti, belirli roller için güncellendi).
- 1x (Asgari Ücret): Ev hizmetleri ve satış destek personeli.
İpucu: Türkiye’de asgari ücret genellikle yılda bir veya iki kez güncellenir. Maaş pazarlığı yaparken TL bazında değil, “Asgari Ücret Katsayısı” üzerinden anlaşmak sizi enflasyona karşı korur. Yaşam maliyetlerini hesaplamak için 2026 Elektrik Fiyatları ve Güncel Tarifeler yazımıza göz atabilirsiniz.
2. Şirket İçin Sermaye Şartı
Mahalledeki küçük bir işletmenin size sponsor olması neredeyse imkansızdır. 1 Ekim 2024’te yürürlüğe giren ve 2025’te tam uygulanan kurallara göre:
- Ödenmiş Sermaye: Şirketin ödenmiş sermayesi en az 500.000 TL olmalıdır (Eski limit 100.000 TL idi).
- Alternatif: Yıllık net satışı 8 Milyon TL veya ihracatı 150.000 USD olan şirketler sermaye şartından muaf tutulabilir.
Süreç: İçeriden mi, Dışarıdan mı?
Seçenek A: Yurt Dışından Başvuru (Standart Yol)
Hala kendi ülkenizde misiniz?
- Ülkenizdeki Türk Konsolosluğuna gidin.
- İş sözleşmenizi ve pasaportunuzu ibraz edin.
- Size 16 haneli bir referans numarası verilecek.
- Kritik Uyarı: Bu numarayı derhal işvereninize iletin. İşverenin Türkiye’deki sisteme giriş yapıp süreci başlatmak için sadece 10 günü vardır. 11. gün numara yanar.
Seçenek B: Yurt İçinden Başvuru (Yerli Taktik)
Halihazırda Türkiye’de misiniz? Eğer en az 6 ay geçerliliği kalan bir İkamet İzniniz varsa, ülkenize gitmenize gerek yok. Turist vizesiyle buradaysanız bu seçenek sizin için geçerli değildir.
Bu durumda işveren, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın e İzin sistemi üzerinden her şeyi dijital olarak halleder. Hazır buradayken, sağlık süreçlerini garantiye almak için Türkiye’de Sağlık Sigortası ve SGK Fiyatları rehberimizi incelemenizi öneririm; zira çalışma izni SGK’yı da kapsar.
Gerekli Belgeler
Başvuruyu şirket yapsa da malzemeyi siz sağlarsınız. Şu belgeleri eksiksiz hazırlayın (tercüme ve noter onayı şarttır):
- Geçerli Pasaport (Süresi en az 6 ay olmalı).
- Biyometrik Fotoğraf (Son 6 ayda çekilmiş).
- İş Sözleşmesi (Her iki tarafça ıslak imzalı).
- Diploma veya Mezuniyet Belgesi (Genellikle YÖK’ten Denklik Belgesi gerekebilir).
Yasaklı Meslekler: “Hayır” Demek “Hayır”dır
Bazı kapılar yabancılara sonsuza dek kapalıdır. Türk devleti belirli meslekleri kendi vatandaşlarına saklar. Türk vatandaşı değilseniz şu ilanlara başvurup zaman kaybetmeyin:
- Hukuk: Avukat, Hakim, Savcı, Noter.
- Sağlık: Diş Hekimi, Eczacı, Veteriner. Not: Doktor ve hemşireler için özel izinler çıktı ancak denklik süreçleri oldukça zorludur.
- Güvenlik: Özel Güvenlik Görevlisi.
- Denizcilik: Türk karasularında kaptanlık, tayfalık, balıkçılık (Kabotaj Kanunu).
- Gümrük: Gümrük Müşavirliği.
Süre ve Vatandaşlık Yolu
İlk çalışma izni neredeyse her zaman 1 yıllık verilir. Uzatmalarda bu süre önce 2 yıla, sonra 3 yıla çıkar.
Büyük Fırsat: Türkiye’de 5 yıl boyunca kesintisiz ve yasal çalışma izniyle kaldıysanız, Türk Vatandaşlığına başvurma hakkı kazanırsınız. Bu süreçte tam kapsamlı sosyal güvenceye (SGK) sahip olursunuz. Eğer uzun vadeli kalmayı planlıyorsanız ve bir araç almayı düşünüyorsanız, Yabancılar İçin İkinci El Araba Satın Alma Rehberi yazımızdaki ‘Mavi Plaka’ avantajlarına mutlaka göz atın.
