İçindekiler
Türkiye ile Mısır arasındaki ticaret, her iki ülkeden yatırımcıların ve diğer işadamlarının ilgi ve ilgisini çeken konulardan biri olduğundan bu kılavuzu, iki önemli ülke arasındaki ticaret borsası sektörünün en önemli özelliklerine bir giriş kılavuzu olarak hizmet etmek üzere hazırladık.
Türkiye ve Mısır, büyük ekonomileri ve ticaret hacmi ile Ortadoğu’nun en önemli ülkelerinden ikisi olup, Türkiye ve Mısır arasındaki işbirliği her iki ülke için de büyük fırsatlar sunmaktadır.
Türkiye ile Mısır Arasındaki Ticaret – Genel Bir Okuma
Türkiye ve Mısır, iki ülkenin dış siyasi farklılıklarına ekonomik ilişkilerin büyümesi ve aralarındaki siyasi pozisyonlar sebebiyle ithalat ve ihracat alanlarındaki açıklığın artmasıyla alışılmadık bir şekilde eşlik ettiği Ortadoğu ve genel olarak bölgede alışılmadık bir ideali temsil ediyordu.
Mısır’ın coğrafi özellikleri de ekonomik muadillerine göre bazı avantajlar sağlar. Stratejik konumu nedeniyle Mısır, Türk ihracatçıların Afrika ve diğer Arap ülkelerinin pazarlarına girmeleri için yeni kapılar açma potansiyeline sahipken, Kahire, Kafkasya ve Balkan pazarlarına girmek için Türkiye ile olan ilişkisinden yararlanacak ve Avrupalı yatırımcıları yatırım yapmaya teşvik edecektir.
Ekonomistler, Doğu Akdeniz’deki gaz rezervlerinin keşfinin yanı sıra çeşitli enerji nakil hatlarındaki muazzam yetenek ve potansiyele sahip iki ülkenin rollerinde sağlıklı bir entegrasyon ile sonuçlanan altyapı projeleri, Mısır yatırımları ve projeleri göz önüne alındığında, Mısır-Türkiye ortaklığının çeşitli alanlarda işbirliği yapabilecekleri için iki ülke için büyük fırsatlar ve kazanımlar sağlayacağına inanıyorlar.
Türkiye Ticaret ve İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan istatistiklere göre, Kahire ile Ankara arasındaki ekonomik alışverişin miktarı son yıllarda oldukça hareketlidir. 2014 ve 2020 yılları arasında, Türk malları ve ürünleri Mısır’a toplam 21,9 milyar dolar değerinde satılırken, aynı dönemde Türkiye’ye yapılan son ithalatlar 12,1 milyar dolar civarında gerçekleşti ve sadece cari yıl ticaret değişim hacminde 6 milyar dolara ulaşan bir artış görüldü.
Türkiye ile Mısır Arasındaki Ekonomik İlişkilerin Tarihi
Mısır ve Anadolu, uzun bir ticaret ve jeopolitik işbirliği geçmişine sahiptir. Mısır, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu mallarının en önemli pazarlarından biriydi. Türkiye, tarihsel olarak Orta Doğu ve Kuzey Afrika’nın en istikrarlı ülkelerinden biri olan Mısır ile her zaman güçlü ekonomik bağlara değer vermiştir.
Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkiler yirmi yıl önce düzenliydi. Geçen yüzyılın ellili ve altmışlı yıllarında bazı siyasi çatışmalardan etkilendi. Ancak “özellikle ekonomik” ilişkiler 2005’te iyi ve büyüyen bir trend almaya başladı.
- Türkiye, 2005 sonunda Mısır ile serbest ticaret anlaşması imzaladı.
- Her iki ülke de Akdeniz için Birliğe “daimi üye” olarak katıldı.
- İki ülke arasındaki en büyük ortak girişim 2008 yılında imzalanan ‘Doğalgaz Anlaşması’dır.
- İki ülke arasındaki birçok diplomatik ve siyasi krize rağmen, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler hala olumlu yönde gelişiyor.
10 Maddede Türkiye ile Mısır Arasındaki Ticaret
- Mısır ve Türkiye, 2005 yılında 2007 yılında yürürlüğe giren serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. Anlaşmanın kabul edilmesinin ardından Mısır-Türkiye ikili ticari ilişkileri önceki zamana göre önemli ölçüde iyileşmiştir.
- İki ülkenin ticaret hacmi 2006’da 753 milyon dolardan 2020’de 4.675 milyar dolara yükseldi.
- 2007 ve 2021 yılları arasında, iki ülke arasında takas edilen toplam ticaret miktarı 54,1 milyar dolar civarındaydı.
- Ticaret dengesi, Türkiye’nin Mısır pazarına yaptığı ithalatın Mısır’ın Ankara’ya yaptığı ihracata göre artmasının bir sonucu olarak Türkiye’nin lehinedir.
- Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden 2020 yılına kadar ticaret dengesi açığının değeri yaklaşık 16.2 milyar dolardı.
- Anlaşmanın başlangıcından geçen yıla kadar Türkiye’nin Mısır’a ithalatı 35,2 milyar dolar iken, Mısır’ın Türkiye’ye ihracatı 19.011 milyar dolar olarak gerçekleşti.
- Son yıllarda Mısır’ın Türkiye’ye ihracatı yüzde 7 artarken, Türkiye’nin Mısır’a yaptığı ithalat sadece yüzde 2 arttı.
- 2021 mali yılında, Türk emtiaları Mısır’ın toplam ithalatının yüzde 3,7’sine katkıda bulundu ve toplam 2,6 milyar dolar oldu.
- Türkiye’nin Mısır’a yaptığı toplam ithalatın yaklaşık yüzde 38’ini makineler, elektronikler, otomobiller ve tekstil ürünleri, yüzde 20’sini demir-çelik oluşturuyor. Mısır’ın Türk çelik ithalatı bu sektördeki toplam ithalatın yüzde 25’ini oluşturuyor.
- Yüksek fiyatlar nedeniyle, özellikle Mısır’ın Türkiye’ye ihracatının %34’ünü oluşturan pamuk ve kimyasalları içeren ara ve hammadde sektöründe Mısır’ın Türkiye’ye ihracatının artması muhtemeldir.
Mısır ve Türkiye Arasındaki Ticaretin Zorlukları
Pek çok gözlemci ve ekonomik analist, Türkiye ile Mısır arasındaki ticaret alanının aşağıdaki gibi özetlenen bazı önemli zorluklarla karşı karşıya olduğuna inanıyor:
- Siyasi çatışmanın iki ulus arasındaki ticaretin devam etmesi üzerinde etkilidir.
- Bazı Mısırlı işadamları, “Mısır pazarını Türkiye’ye bırakma korkusu” kisvesi altında onlara olan bağımlılıklarını azaltmak istediklerinden, Türkiye’nin Mısır’a ihracatı sıkıntılı devam etmektedir.
- Günümüzün en ciddi endişelerinden biri sayısız küresel ve bölgesel ticari faaliyeti durduran Corona krizidir.
Mısır ve Türkiye Arasındaki Ticaret Dengesi
Mısır, Türkiye’ye ihracat ve ithalat açısından en önemli ülkelerden biridir ve bu sıralama iki ülkenin ticari ilişkisinin ayırt edici özelliklerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Türkiye’den Mısır’a İhracat
Mallar, kimyasallar, plastikler, kauçuk, tekstil ürünleri, hazır giyim, mineraller, altın, petrol yağları, ekipman, cam ürünleri, ham cam, gıda maddeleri ve tarım ürünleri Türkiye’nin Mısır’a ihraç ettiği en önemli malzeme ve ürünlerdir.
Mısır’dan Türkiye’ye İhracat
Petrol ürünleri ve malzemeleri, metaller ve sanayi ürünleri, tekstil, konfeksiyon, teçhizat, elektrikli makineler, kimyasallar, plastik, kauçuk, taşıtlar, motorlar, kağıt, gıda maddeleri, tarım ürünleri, altın ve mücevherat ürünleri Türkiye’nin Mısır’dan yaptığı en önemli ithalat kalemleri arasında yer almaktadır.
İki Ülke Arasındaki Ticaret Dengesi
Türkiye Ulusal İstatistik Kurumu istatistiklerine göre, 2020 yılında Mısır’dan yapılan Türk ithalatının değeri yaklaşık bir milyar 722 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Aynı yıl Türkiye’nin Mısır’a ihracatı yaklaşık 3 milyar 134 milyon ABD dolarını bulmuştur.
Böylece ticaret borsası dengesi Türkiye’nin Mısır’a ihracatından yana olmuş ve iki ülke arasındaki ticaret alışverişi hacmi 4 milyar 856 milyon ABD dolarını bulmuştur.
Türk-Mısır Ortaklık Anlaşması
Aynı zamanda “Mısır-Türkiye Serbest Ticaret Anlaşması” olarak da bilinir. Anlaşma 2005 yılı sonunda imzalanmış ve yasal ve usul süreçlerinin sonuçlanmasının ardından Mart 2007’nin başında resmi olarak yürürlüğe girmiştir. Anlaşma, iki ülke arasında Dünya Ticaret Örgütü’nün ilkelerinin yanı sıra çeşitli uluslararası ve bölgesel anlaşmalar doğrultusunda 12 yıl içinde bir serbest ticaret bölgesi inşa etmeyi amaçlıyor.
Anlaşmanın Amaçları
- Halklarının yaşam standartlarını yükseltmek amacıyla Türkiye ile Mısır arasındaki ekonomik işbirliğini güçlendirmek ve genişletmek
- Emtia ticaretini, özellikle tarımsal ticareti engelleyen sınırlamalardan kurtulmak
- İki ülke arasındaki ticaretin artmasını sağlamak
- İki ülkenin ticari rekabet gücü için elverişli koşullar yaratmak
- İki ülke arasındaki yatırımı teşvik etmek ve büyümesi için gerekli koşulları oluşturmak
- Üçüncü ülke ticari pazarlarında Türkiye ve Mısır arasındaki ticari faaliyetin ve ekonomik işbirliğinin genişletilmesi
Ticaret Anlaşmasının Özeti
Aşağıdaki noktalar, Türkiye ve Mısır’ın serbest ticaret anlaşmasının parametrelerini açıklamaktadır:
- Sınırlamaların ve tarife dışı tarifelerin iptali ve ayrıca iki ülke tarafından yeni tarife dışı vergiler uygulamama garantisi verilmiştir.
- Gıda maddeleri ve emtialar için sağlık güvenliği önlemleri GATT ve DTÖ anlaşmalarına uygun olmalıdır.
- İki ülke arasındaki yatırım ve ticaretle ilgili mali transferlerin gereklilikleri ve süreçleri, her iki ülkedeki mali transferleri düzenleyen yönetmelik ve mevzuata uygundur.
- İki ülkenin mallarının fikri mülkiyetini korunacak ve sınır ötesi yatırımı teşvik edilecektir.
- Türk-Mısır ortak komitesinin yıllık toplantıları yoluyla, emtia ve tarım sektörleri için ticaret değişiminin serbestleştirilmesinin yanı sıra iki ülke arasındaki ticaret tartışmalarının sürdürülmesinin artırılması sağlanacaktır.
Anlaşmanın Avantajları
Mısır ve Türkiye arasındaki ticaret anlaşması birçok alanda pek çok avantaj sağlamıştır. Bu avantajlardan en önemlilerini aşağıdaki paragraflarda özetleyeceğiz:
Yatırım Alanları
Anlaşma, Türk ve Mısırlı yatırımcılar arasında karşılıklı güveni artırarak, her birini yatırımlarını yönlendirmeye ve diğer ülkede ortak projeler geliştirmeye teşvik etmiştir.
Mısır’ın Arap ve Afrika ülkeleriyle imzaladığı ticaret anlaşmalarından Türkiye de yararlanmış ve Mısır, Türkiye’nin Kuzey Afrika’daki Arap pazarlarına açılması için ticari bir üs haline gelmiştir.
Mısır ayrıca, “eski” Sovyetler Birliği pazarlarına girmek ve Avrupalı yatırımcıları Mısır’a yatırım yapmaya teşvik etmek için Türkiye ile yapılan ticaret anlaşmasından da yararlanmıştır.
Gelişmekte Olan Yerel Endüstrileri Korumak
Mısır-Türkiye ticaret anlaşması her iki ülkenin ulusal sanayilerini korumak ve yeni ürünler üzerindeki gümrük vergilerini azaltmak için gerekli güvenceleri sunarak, bunların iki ülke arasında ve diğer dünya pazarlarına ihracatını mümkün kılmıştır.
Vergileri ve Gümrük Vergilerini Azaltın
Anlaşma, gümrük tarifelerinde ve karşılaştırılabilir ürünlere uygulanan vergilerde önemli indirimlere izin vererek, iki ülkenin ihracatının yerel ve dünya pazarlarına, özellikle “çimento”, “demir”, “polietilen macunu” ve diğer birçok emtiaya ulaşma beklentilerini artırdı. Tarım ürünleri, yüzde 32 ila 45 arasında değişen gümrük vergilerinden muaftır.
Türkiye, Mısır tarafına da Avrupa Birliği ülkelerine verilen oranlara yakın oranlarda Türkiye’de üretilen tarımsal ihracat kotalarında ve gümrük vergilerinde indirimler vermiştir.
Genel olarak, gümrük indirimi aşağıdaki ürünleri içerir:
- İşlenmemiş içerikler
- Ara mallar
- Bitmiş mallar
- Arabalar
Mısır ile Türkiye arasındaki ticaret anlaşmasının imzalanmasının çeşitli dönemlerinden sonra gümrük indirimleri başlamıştır ve önümüzdeki yıllarda hala bazı mallara indirim sözü verilmektedir.
Ortak Bütünleştirici Endüstrilerin Kurulması
Anlaşma, Mısır, Türkiye ve Avrupa-Akdeniz ülkeleri arasında, özellikle tekstil sektörlerinde Türk ve Mısırlı şirketlerin dünya çapındaki rekabet gücünü artırmaya yardımcı olan birçok ortak proje oluşturulmasını sağlamıştır.
Türkiye ile Mısır Arasındaki Ticaret Alışverişinin Geleceği
İki ülkenin ticaret anlaşmasının 2020’de değerlendirilmesi planlanmıştı. Ancak Corona krizi nedeniyle Mısır ile Türkiye arasındaki serbest ticaret anlaşmasının planlanan incelemesi ertelendi.
Aynı şekilde, hiçbir ülke de sözleşmeyi feshetme veya sözleşme hükümleri çerçevesinde her iki tarafa sağlanan hak ve avantajları kısıtlama niyetinde değildir.
Bu, aynı zamanda ticari ve ekonomik bağlantılarını geliştirmelerine yardımcı olacak ve aralarında yatırım için daha uygun koşullar sağlamanın yanı sıra Mısır’daki Türk ürünlerine yönelik sürtüşmeleri ve mantıksız rekabeti azaltacaktır.
Mısır-Türkiye ticareti, her iki ülkede de sıralaması ve konumu yüksek önemli bir sektördür. Sadece Türkiye ile Mısır arasında değil, bölge ülkeleri arasındaki tüm yatırımlarda karşılıklı yatırımların geleceği için olumlu bir işaret olan, kardeş milletler arasındaki ekonomiyi geçici ve acil siyasi anlaşmazlıklardan ayırmanın eşsiz bir resmini sağlamıştır.
