İçindekiler
Enerji artık sadece alınıp satılan bir meta değil; jeopolitik istikrarın ta kendisi. Almanya, 2025’in sonuna yaklaşırken çalkantılı bir yılı geride bırakıyor olabilir, ancak arka planda sessiz ama devasa bir eksen kayması yaşandı. Artık konu sadece niyet mektupları veya diplomatik temenniler değil.
Aralık 2025 itibarıyla gerçek şu: Alman devlet şirketleri masaya yumruğunu vurdu ve imzaları attı. Azerbaycan artık sadece “potansiyel” bir ortak değil, Rus gazından doğan boşluğu dolduran köklü bir tedarikçi konumunda. Ancak asıl soru şu: Boru hatları zaten “kırmızı alarm” seviyesinde çalışırken bu tedarik ne kadar sürdürülebilir?
Almanya Anlaşması: Vaatler Bitti, İmzalar Konuşuyor
Uzun süre boyunca Azerbaycan gazının Avrupa’daki ana adresi İtalya’ydı. Ancak Haziran 2025’te bu denklem değişti. Alman devlet enerji devi SEFE (Securing Energy for Europe), SOCAR ile 10 yıllık tarihi bir anlaşmaya imza attı. Enerji koridorlarında “oyun değiştirici” olarak konuşulan hamle işte tam olarak bu.
Stratejik planlamanız için işte masadaki net rakamlar:
- Doğrudan İthalat: Anlaşma kapsamında yılda 1,5 milyar metreküpe (bcm) kadar gaz doğrudan SEFE’ye akacak.
- Toplam Hacim: Mevcut diğer sözleşmelerle (örneğin Uniper) birleştiğinde, Almanya’nın Azerbaycan kaynaklı ithalatı yıllık yaklaşık 3 bcm seviyesine ulaşıyor.
- Fiyat Tablosu: Avrupa gösterge gaz fiyatı (TTF), 2025 genelinde ortalama 12,06 $ / MMBtu bandında dengelendi.
Uzman Görüşü: 3 bcm, Norveç’in %55’lik pazar payının yanında küçük görünebilir. Ancak arzın bu kadar sıkışık olduğu bir piyasada, bu miktar kış aylarındaki fiyat şoklarını emmek için hayati bir “sigorta” görevi görüyor.
2025 Durum Raporu: Altyapı Sınırları Zorluyor
Hayal dünyasından çıkıp fiziksel gerçeklere bakalım. Doğal gazı “ışınlayamazsınız”; çelik borulara ihtiyacınız var. Ve analistlerin çoğu zaman gözden kaçırdığı darboğaz tam da burada.
“Güney Gaz Koridoru” tam kapasiteyle çalışıyor. 2024’te Azerbaycan Avrupa’ya 12,9 bcm gaz pompaladı. 2025 sonu itibarıyla bu rakamın 13,5 bcm seviyesine çıkması öngörülüyor. Mevcut borulardan daha fazlasını geçirmek fizik kurallarına aykırı.
Azerbaycan şu anda 8-9’u AB üyesi olmak üzere 14 ülkeye gaz tedarik etse de, İtalya hala aslan payını alıyor. Roma, sadece OcakEkim 2025 arasında yaklaşık 7,9 bcm ithalat yaptı; bu da TAP boru hattı kapasitesinin %90’ından fazlasının dolu olduğu anlamına geliyor.
2026 Beklentisi: Vanalar Biraz Daha Açılıyor
Yatırımcılar ve enerji satınalmacıları için kritik tarih Ocak 2026. TransAdriyatik Boru Hattı (TAP), kapasite artırma programını devreye alıyor. 2026’nın ilk günlerinden itibaren hatta ek 1,2 bcm taşıma kapasitesi eklenecek. Uzun vadeli hedef ise 2027’ye kadar kapasiteyi ikiye katlayıp 20 bcm’e çıkarmak.
Türkiye: Vazgeçilmez Enerji Kavşağı
Şunu net bir şekilde belirtelim: Türkiye olmadan, tek bir metreküp Azerbaycan gazı bile Almanya’ya ulaşamaz. Anadolu’yu boydan boya geçen TANAP boru hattı, Şubat 2025’e kadar kümülatif olarak 75 milyar metreküp gaz taşıdı.
Bu jeopolitik konum, Türk ekonomisini de doğrudan etkiliyor. Tedarik zincirinin istikrarını anlamak isteyenler, enerji sektörünün genel ticaret dengesiyle ne kadar iç içe geçtiğini görmek için Türkiye dış ticaret endekslerine göz atmalıdır.
Enerji sevkiyatı veya lojistik müzakereleri için İstanbul’a gelen iş insanları için şehir, artık küresel bir “hub” (merkez) niteliğinde. Birçok profesyonel, iş görüşmelerini sıkıcı ofislerden çıkarıp Boğaz’ın eşsiz atmosferine taşıyor. Özellikle İstanbul’da yat kiralamak için en iyi yerler, perde arkasındaki gerçek anlaşmaların konuşulduğu gayriresmi toplantı odalarına dönüşmüş durumda.
Finansman Çıkmazı: Faturayı Kim Ödeyecek?
Burada biraz madalyonun diğer yüzüne bakalım. AB ve Azerbaycan, 2027’ye kadar yıllık 20 bcm hedefine sadık kalsa da iş paraya gelince süreç tıkanıyor. Bakü, yeni sahaların geliştirilmesi için yaklaşık 2,9 milyar dolarlık yatırım talep ederken, Brüksel uzun vadeli alım garantileri verme konusunda çekimser.
Şah Deniz sahası güvenilir bir üretim yapıyor (2025’in ilk dokuz ayında yaklaşık 20,9 bcm), ancak taze sermaye olmadan genişleme hayal. İş dünyası için bunun anlamı şu: Fiyatları düşürecek ani bir arz bolluğu beklemeyin. Piyasa sıkışık kalmaya devam edecek.
Bölgede iş yapmak ve tedarik zincirini güvence altına almak isteyenler için bürokrasi de ayrı bir macera. Bakü veya Ankara’da sözleşmelerin geçerli olabilmesi için yabancı belgelerin yasallaştırılması süreci hayati önem taşıyor; bu detay genellikle atlanır ama işleri kilitleyebilir.
Sonuç: Kurtarıcı Değil, Stratejik Sigorta
Azerbaycan gazı, Almanya için Rus gazının birebir ikamesi değil, ancak enerji sepetindeki vazgeçilmez bir “sigorta poliçesi”. 2025 SEFE anlaşmasıyla Almanya bu poliçeyi cebine koydu.
Haber akışını doğru kaynaklardan takip etmek kritik. Örneğin NTV Türkiye gibi kanallar, TANAP hattındaki bakım veya kesinti haberlerini Batı medyasından çok daha hızlı duyurabiliyor. 2026 için özet şudur: Altyapı büyüyor, ancak fiyatların dizginleri hala siyasetin elinde.
