İçindekiler
2025 yılının sonuna doğru Azerbaycan’a baktığınızda, sadece bir petrol ülkesi değil, sert bir ekonomik dönüşüm sürecindeki bir yapı görüyorsunuz. Kolay “Petrodolar büyümesi” dönemleri geride kaldı. Bunun yerine Bakü hükümeti, agresif vergi teşvikleri ve devasa bir çeşitlendirme stratejisiyle yatırımcıları cezbediyor.
Yatırımcılar için asıl soru şu: Giriş yapmak için doğru zaman mı? Veriler net bir tablo çiziyor. Dünya Bankası’na göre GSYİH büyümesi %1,9 civarında seyrederken (hükümet %3,0’lık tahminiyle daha iyimser), ekonomik motor biraz soğuyor. Ancak tam da bu noktada “karşı akıntı” (anti konjonktürel) yatırımcılar için fırsat doğuyor. Bu makalede, Azerbaycan’ın ekonomik gerçekliğini, makyajsız bir şekilde ve 2026 portföyünüz için neyin önemli olduğuna odaklanarak inceliyoruz.
Makro Durum: İstikrar Gerçeklerle Buluşuyor
Azerbaycan ekonomisi, 1991’deki bağımsızlığından bu yana büyük bir değişim geçirdi. Aralık 2025 itibarıyla enflasyonun %5,4 gibi makul bir seviyede dengelendiğini görüyoruz. Bu, özellikle bölgesel kıyaslamalar yapıldığında yönetilebilir bir oran. İşgücü piyasası ise %5,3 civarındaki resmi işsizlik oranıyla istikrarını koruyor.
Çapa Olarak Para Birimi: Yabancı yatırımcılar için en büyük avantajlardan biri kur istikrarıdır. Azerbaycan Manatı (AZN), ABD dolarına sabitlenmiş durumdadır. 2025 sonu itibarıyla 1 USD hala 1,70 AZN’ye karşılık geliyor. Bu sabitleme (pegging), kur riskini neredeyse tamamen ortadan kaldırıyor; bu, diğer gelişmekte olan piyasalarda bulamayacağınız bir lükstür.
“Havuz”: 2025 Vergi Teşvikleri ve Özel Bölgeler
İşin pratik kısmı burada ilginçleşiyor. Hükümet yabancı sermayeye ihtiyacı olduğunun farkında ve kapıları sonuna kadar açtı. Genel “yatırım iklimi iyidir” ifadelerini bir kenara bırakın; işte 2025 vergi reformlarının somut verileri:
- 10 Yıllık Vergi Muafiyeti: Kurtarılmış bölgelerde veya sanayi ve teknoloji parklarında faaliyet gösteren şirketler; gelir, mülkiyet ve emlak vergilerinden 10 yıl boyunca muaftır. Bu, yatırım getirisi (ROI) için devasa bir kaldıraçtır.
- Mikro İşletmeler İçin Avantajlar: Küçük ölçekli başlayanlar, yıllık cirosu 45.000 AZN’ye kadar olan işletmelerde gelir vergisinden %75 oranında muafiyetten yararlanıyor.
- Gümrük Muafiyetleri: Öncelikli projeler için teknolojik ekipman ithalatı genellikle KDV ve gümrük vergilerinden muaftır.
Alat Serbest Ekonomik Bölgesi (AFEZ), lojistik ve üretim için merkez konumunu korurken, Sumgayıt Kimya Sanayi Parkı gibi uzmanlaşmış parklar da bu yapıyı destekliyor.
Risk Analizi: Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Hiçbir piyasa pürüzsüz değildir. Azerbaycan’da iş yapanların “piyasa kurallarını” bilmesi gerekir. Bürokrasi dijitalleşmiş olsa da hala engellerden tamamen arınmış değil. Türkiye’de iş bulma süreçlerinde olduğu gibi, burada da resmi makamlarla olan ilişkiler sabır ve doğru evrak takibi gerektirir. Yerel bir hukuk danışmanı bir lüks değil, zorunluluktur.
“Siyah Altın” Bağımlılığı
Tüm çeşitlendirme çabalarına rağmen petrol ve gaz ekonomiye hakim olmaya devam ediyor. Petrol fiyatları düştüğünde, Bakü’deki bütçe bunu hemen hisseder. Ham petrol üretimindeki düşüş, GSYİH büyümesini baskılıyor. Petrol dışı sektördeki yatırımcılar, devletin satın alma gücünün enerji fiyatlarıyla doğrudan korelasyonlu olduğunu anlamalıdır.
Odaktaki Sektörler: Enerji, Tüketim ve Teknoloji
Halihazırda sahada kimlerin olduğuna ve piyasaların nasıl geliştiğine bakalım.
Enerji: Devler Yeniden Şekilleniyor
Enerji sektörü omurga olmaya devam ediyor ancak mülkiyet yapıları değişiyor. En önemli örnek Abşeron gaz sahasıdır. 2023 sonundan bu yana burada sadece SOCAR ve TotalEnergies dümende değil. Birleşik Arap Emirlikleri merkezli ADNOC, %30 hisse satın alarak dahil oldu; bu, Körfez ülkelerinin Azerbaycan gazına olan uzun vadeli güveninin açık bir sinyalidir.
BP de yatırımlarına hız kesmeden devam ediyor. 2024 sonunda günlük yaklaşık 26.000 varil katkı sağlayan yeni ACE platformu ve Haziran 2025’te karara bağlanan 2,9 milyar dolarlık “Şah Deniz Kompresyon” projesiyle İngiliz devi, en önemli teknik ortak kalmaya devam ediyor. Bu projeler, Azerbaycan gazı ve Türkiye’nin kritik rolü açısından da stratejik önem taşıyor.
Tüketim ve Sanayi: Geri Çekilme Değil, Genişleme
Petrol dışında tüketim sektörü canlanıyor. Coca Cola İçecek (CCI), Mayıs 2025’te İsmayıllı’da yepyeni bir üretim tesisi açtı. 47 milyon dolarlık bu yatırım, 100’den fazla yeni istihdam yaratıyor ve kapasiteyi devasa oranda artırıyor. Bu, yerel tüketim pazarı için net bir yükseliş sinyalidir.
Ayrıca McDonald’s Azerbaycan da vites yükseltiyor: 2025 başında 30 restoranı olan zincir, önümüzdeki dört yıl içinde bu sayıyı 50’ye çıkarmayı planlıyor. Lojistik veya tedarik hizmeti sunanlar için burada büyüyen bir pazar var; tıpkı Türkiye’de sağlık sigortası gibi hizmet sektörlerinin nüfus artışıyla büyümesi gibi.
Startup Sahnesi: Yüksek Risk, Gerçek Fırsatlar
Bakü’deki teknoloji sektörü zayıf kalplere göre değil. Bu, “Yüksek Risk, Yüksek Ödül” oyunudur. Bu piyasada sapla saman hızla ayrılıyor:
- Yükselen Yıldız: Recepta (Sağlık teknolojileri), Techstars 2024 mezunu olarak kendini kanıtladı ve Mayıs 2025’te Caucasus Ventures’tan yeni bir sermaye desteği aldı. Bu, bölgede dijital sağlık çözümlerinin tuttuğunun bir kanıtı.
- Uyarı Levhası: Bir zamanlar 300.000 dolar tohum yatırım alan gelecek vaat eden e ticaret girişimi Uvodo, 2024 sonunda faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Bu durum, sadece sermayenin bu dalgalı piyasada başarıyı garanti etmediğini gösteriyor.
- İstikrarlı Oyuncu: Bonpara, fintech ve e ticaret segmentinde yerini koruyor ve devletin sağladığı startup sertifikalarını aktif olarak kullanıyor.
Özelleştirme: Devlet (Sonunda) Satıyor
Yatırımcılar için genellikle göz ardı edilen bir alan devlet ihaleleridir. 2025’in ilk 11 ayında devlet, özelleştirmelerden 127 milyon AZN’den fazla gelir elde etti; bu, bir önceki yıla göre %17’den fazla bir artış demek. Araç filolarından yarım kalmış inşaat projelerine kadar her şey satışa çıkıyor. Devlet Emlak Hizmetleri’nin ihale listelerini takip etmekte fayda var.
Pratik İpuçları: Pazara Giriş Nasıl Başarılı Olur?
Bakü’deki başarılı yatırımcılar genellikle aynı stratejiyi paylaşıyor: Kültüre saygı duy ama sözleşmelere güven.
- Networking Çalışmaktır: İşler sadece e posta ile değil, bir bardak çay eşliğinde kurulur. Kişisel ilişkiler, süreçlerin hızlanmasının anahtarıdır.
- Kültürel Benzerlikleri Kullanın: Turizm canlanıyor ve kaliteye olan talep artıyor. Azerbaycan’da da tıpkı Türkiye’deki gibi yüksek kaliteli deneyimlere ve ürünlere yönelik artan bir ilgi var.
- Hukuki Güvenlik Sağlayın: Mevcut yatırım koruma anlaşmalarından yararlanın ve yapıları titizlikle inceleyin.
Sonuç: Hazırlıklı Olanın Cesareti Ödüllendirilir
2026 yılında Azerbaycan, bilgili yatırımcılar için bir fırsat kapısıdır. Özel bölgelerdeki vergi muafiyetleri, dolara sabitlenmiş para birimi ve iştahlı tüketim pazarının birleşimi mükemmel fırsatlar sunuyor. Ancak petrole bağımlılıktan startup dalgalanmalarına kadar riskler de gerçektir. Ödevini yapan ve 2025’in yeni teşviklerini kullananlar, Batı Avrupa’da çoktan kurumuş olan getiri potansiyellerini burada bulabilirler.
