Geschiedenis van Eskişehir: van oude Anatolische nederzetting tot moderne universiteitsstad

Het woord Eskişehir betekent in het Turks letterlijk “oude stad”. Dankzij haar ligging in centraal Anatolië kent de stad een onafgebroken bewoningsgeschiedenis van meer dan 5.000 jaar.

De geschiedenis van Eskişehir beperkt zich dan ook niet tot de moderne tijd, maar reikt terug tot de prehistorie. Van het antieke Dorylaeum tot de Seltsjoekse en Ottomaanse periodes, en van de Onafhankelijkheidsoorlog tot de hedendaagse republiek: elke laag heeft sporen achtergelaten in het stadsbeeld.

Eskişehir vóór Christus

Archeologisch onderzoek toont aan dat de regio Eskişehir al rond 3000 v.Chr. werd bewoond. De vroegste bekende nederzetting bevond zich bij Şarhöyük, ongeveer 3 kilometer ten noordoosten van het huidige stadscentrum. In de oudheid stond deze plek bekend als Dorylaion in het Grieks en Dorylaeum in het Latijn.

In de periode van de Hettieten, rond 2000 v.Chr., had de regio al strategische betekenis en fungeerde zij als een belangrijk machts- en bestuurscentrum. Vanaf circa 1200 v.Chr. kreeg Dorylaeum een prominente rol in het rijk van de Phrygiërs en groeide het uit tot een belangrijke Frygische stad.

Sinds 1989 worden bij Şarhöyük systematische archeologische opgravingen uitgevoerd in samenwerking tussen het Turkse Ministerie van Cultuur en Toerisme en de Anadolu Universiteit. De vondsten laten zien dat er in en rond Eskişehir sprake is van een vrijwel ononderbroken bewoningsgeschiedenis van de Vroege Bronstijd tot aan de Ottomaanse periode.

De geschiedenis van Eskişehir in het Byzantijnse tijdperk

Tijdens de Byzantijnse periode bleef de regio rond Dorylaeum van groot belang. Er ontstonden drie opvallende nederzettingen: de kern rond Dorylaeum zelf, de thermale bronnen die tegenwoordig bekendstaan als Hamamönü, en een derde nederzetting ongeveer 11 kilometer ten noordwesten van de stad, op de heuvel waar nu het Karacahisar-kasteel ligt.

Opgravingen en Byzantijnse munten die in en rond het kasteel zijn gevonden, wijzen erop dat het gebied tussen de 7e en 11e eeuw na Christus intensief werd bewoond. De ligging op de kruising van belangrijke routes maakte het tot een natuurlijke verdedigingspost en doorgangsstad tussen het westen en het binnenland van Anatolië.

Geschiedenis van Eskişehir in het tijdperk van de Seltsjoeken

Na de 11e eeuw verschoof de macht in Anatolië geleidelijk van het Byzantijnse Rijk naar de Seltsjoeken. De stad en haar omgeving werden in 1079 na Christus veroverd door de Seltsjoekse Turken en stonden in bronnen bekend onder de naam Sultanönü. In deze periode maakte de stad een sterke ontwikkeling door op het gebied van architectuur, stadsplanning en religieuze gebouwen.

Veel geografen en reizigers uit de middeleeuwen beschreven Eskişehir als een van de mooiste steden in Anatolië. Het landschap, de groene valleien en de rivieren rond de stad inspireerden talloze dichters, onder wie de beroemde Turkse mystieke dichter Yunus Emre.

De erfenis van Yunus Emre is vandaag nog steeds voelbaar. In het dorp Yunus Emre (het voormalige Sarıköy) in het district Mihalıççık bevindt zich een Yunus Emre-museum en -külliye, dat sinds 1974 toegankelijk is voor bezoekers. Daarnaast opende de Anadolu Universiteit in 2023 in Odunpazarı het Yunus Emre Yazı Sanatları Müzesi, waar kalligrafie, typografie en andere schrijfkusten worden getoond, geïnspireerd door zijn boodschap van menselijkheid en verbondenheid.

Eskişehir onder de heerschappij van het Ottomaanse kalifaat

De stad kreeg haar huidige naam toen de Turken zich definitief in het gebied vestigden. Toen zij de ruïnes van de antieke stad zagen, noemden zij de regio “Eski Şehir” – “oude stad” – wat uiteindelijk samengetrokken werd tot Eskişehir.

Een keerpunt in de geschiedenis van de stad was de verovering van het Karacahisar-kasteel door Osman Bey, de stichter van het Ottomaanse Rijk, in 1288 na Christus. Deze verovering geldt als een van de eerste successen van de jonge Ottomaanse dynastie en markeert symbolisch het begin van de Ottomaanse expansie in westelijk Anatolië. In Karacahisar worden sinds 2019 onder leiding van de Anadolu Universiteit opgravingen uitgevoerd met een twaalf maanden per jaar durend programma, om de vroege Ottomaanse geschiedenis beter te begrijpen.

In de Ottomaanse periode bleven vele belangrijke figuren verbonden aan Eskişehir. Vooral Yunus Emre wordt met de stad geassocieerd; de schoonheid van de regio en de spirituele sfeer van Anatolië vormden de achtergrond voor zijn diepzinnige poëzie in de Turkse taal.

Vanaf de 19e eeuw kreeg Eskişehir een nieuwe rol als spoorwegknooppunt. De aanleg van de spoorlijn tussen Istanbul en het binnenland van het Ottomaanse Rijk, en later de verbinding met de Hejaz-spoorweg in de tijd van sultan Abdülhamid II, zorgden ervoor dat Eskişehir uitgroeide tot een logistiek kruispunt tussen west, oost en zuid. In de stad werd een groot reparatie- en onderhoudscomplex voor treinen gebouwd, wat het economische en strategische belang van Eskişehir aanzienlijk vergrootte.

Ook vandaag blijft de spoorweg bepalend voor het karakter van de stad. In 2025 werd begonnen met de aanleg van een nieuwe spoorverbinding tussen de Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi (georganiseerde industriezone) en het Hasanbey-logistiek centrum. Deze lijn moet het mogelijk maken om producten per spoor efficiënter naar havens en andere industriële centra te vervoeren. Daarnaast is Eskişehir, dankzij de aanwezigheid van TÜRASAŞ (Turkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş.), een belangrijk centrum voor de productie en modernisering van locomotieven en andere spoorvoertuigen.

Eskişehir tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog

De Turkse Onafhankelijkheidsoorlog vormde een dramatische breuklijn in de geschiedenis van Eskişehir. Na de nederlaag van het Ottomaanse Rijk in de Eerste Wereldoorlog werd de stad in 1921 door Griekse troepen bezet. De ligging aan de spoorlijn maakte Eskişehir tot een strategisch doelwit voor beide partijen.

Onder leiding van Atatürk begon het Turkse nationale leger met de bevrijdingscampagne. Op 26 augustus 1922 lanceerden de Turkse strijdkrachten een grootschalig offensief. Op 2 september 1922 werd Eskişehir volledig bevrijd van de Griekse bezetting.

De prijs voor deze bevrijding was hoog. Tijdens de Griekse terugtrekking werd een groot deel van de stad verwoest. Volgens toenmalige bronnen werden ongeveer 250 mensen gedood en gingen in het stadscentrum onder meer 2.000 huizen en hanen, 22 hotels en lodges, 2.000 winkels, 5 badhuizen, 4 fabrieken, 5 moskeeën en 10 scholen in vlammen op.

In de omliggende dorpen zouden circa 13.000 huizen zijn platgebrand en werd een belangrijk deel van het vee vernietigd. Ongeveer 150.000 vierkante meter bos ging in rook op. Deze verwoesting maakte grootschalige herbouw in de jonge republiek noodzakelijk.

Eskişehir in het tijdperk van de Republiek

Na de uitroeping van de Republiek Turkije in 1923 werden de oude sanjaks en vilayets hervormd tot provincies. In datzelfde jaar werd Eskişehir officieel een provincie. De herbouw na de oorlog en de aanleg van nieuwe infrastructuur gaven de stad een modernere structuur.

In 1926 bestond de provincie Eskişehir administratief uit drie districten: Sivrihisar, Mihalıççık en Seyitgazi. In 1957 steeg het aantal districten verder tot zes, naarmate de bevolking groeide en de nederzettingen zich uitbreidden.

Anno 2025 telt de provincie Eskişehir in totaal 14 districten. De twee centrale districten zijn Odunpazarı en Tepebaşı, waar het huidige stadscentrum ligt. De overige districten zijn Alpu, Beylikova, Çifteler, Günyüzü, Han, İnönü, Mahmudiye, Mihalgazi, Mihalıççık, Sarıcakaya, Seyitgazi en Sivrihisar.

Volgens cijfers van het Turkse statistiekbureau (TÜİK) telde de provincie Eskişehir in 2024 921.630 inwoners, waarvan 457.512 mannen en 464.118 vrouwen. Voor 2025 wordt de bevolking op basis van recente schattingen op ruim 928.000 inwoners geraamd. Eskişehir is daarmee een middelgrote, maar economisch en cultureel invloedrijke stad in het binnenland van Turkije.

Vandaag de dag staat Eskişehir bekend als een echte universiteits- en studentenstad, met twee grote openbare universiteiten: de Anadolu Universiteit en de Eskişehir Osmangazi Universiteit. De grote studentenpopulatie heeft het culturele leven, de horeca en de dynamiek van de stad sterk beïnvloed. Voor wie zelf overweegt om te solliciteren naar een universiteit in Turkije, vormt Eskişehir een aantrekkelijke optie dankzij de combinatie van academische kwaliteit en leefbaarheid.

Ook op industrieel vlak heeft de stad zich sterk ontwikkeld. De Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi behoort tot de grotere industriegebieden van Turkije. De beheerorganisatie heeft ambitieuze doelen gesteld voor 2030, waaronder uitbreiding van de oppervlakte, groei van het aantal bedrijven en een forse stijging van de export. Tegelijkertijd tonen recente economische rapporten dat de stad, net als de rest van Turkije, wordt geconfronteerd met uitdagingen zoals stijgende kosten en druk op het midden- en kleinbedrijf.

De historische gelaagdheid van Eskişehir is vooral zichtbaar in Odunpazarı, met zijn gerestaureerde Ottomaanse huizen, musea en kunstgalerijen, en langs de Porsuk-rivier waar moderne cafés, parken en wandelpaden zorgen voor een levendige sfeer. Wie na een dag geschiedenis ook wil ontspannen, kan in Eskişehir zelf genieten of verder het land in trekken om andere plaatsen voor zomertoerisme in Turkije te ontdekken.

Of je nu geïnteresseerd bent in archeologie, Ottomaanse geschiedenis, moderne stedelijke cultuur of simpelweg op zoek bent naar een bijzonder souvenir in Turkije, Eskişehir biedt een unieke combinatie van verleden en heden die je op weinig andere plekken in Anatolië vindt.